Ostatnio pisałem sporo o Hongkongu skupiając się na procedurze otwierania spółki, opodatkowaniu działalności i „przygodach” związanych z otwieraniem rachunków bankowych w Specjalnym Regionie Administracyjnym. Dzisiaj o zagadnieniu nawet bardziej interesującym niż regulacja FACTA – mianowicie:
Centralna baza rachunków bankowych
Rzut okiem na stronę www RCL (rządowe centrum legislacji) pozwala (z niepokojem) stwierdzić, że Rada Ministrów, a konkretnie Minister Rozwoju i Finansów zaproponował projekt ustawy o centralnej bazie rachunków. Przebieg procesu legislacyjnego można śledzić pod adresem: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12293403/katalog/12400913
Obecnie projekt jest po konsultacjach i opiniowaniu w resorcie, także minie jeszcze trochę czasu zanim trafi do sejmu. Nawet jak już zostanie uchwalony – minie dobrych kilka lat zanim wejdzie w życie (po 26 mies. od publikacji). Gdy już wejdzie – państwo zyska niemal automatyczny dostęp do rachunków bankowych (szeroko rozumianych) otwieranych w bankach i instytucjach finansowych.
Warto więc się zastanowić jakiego rodzaju mechanizm jest wprowadzany i czy można (i warto) podjąć kroki zaradcze.
Inwigilacja rachunków bankowych przedsiębiorców
Zgodnie z projektem ustawy instytucje zobowiązane, a należą do nich:
a) oddział instytucji kredytowej, bank krajowy, oddział banku zagranicznego w
rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2016 r.
poz. 1988 i 1997),
b) spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową i Krajową Spółdzielczą Kasę
Oszczędnościowo-Kredytową, o których mowa w ustawie z dnia 5 listopada 2009
r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2016 r. poz.
1910, 1948 i 1997),
c) dostawcę usług płatniczych, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o
usługach płatniczych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1572 i 1997),
d) firmę inwestycyjną i bank powierniczy, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca
2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1636, 1948 i
1997),
e) krajowy zakład ubezpieczeń, główny oddział zakładów ubezpieczeń mający
siedzibę w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej i
oddział zakładu ubezpieczeń mający siedzibę w państwie członkowskim Unii
Europejskiej, o którym mowa w ustawie z dnia 11 września 2015 r. o działalności
ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. poz. 1844 oraz z 2016 r. poz. 615 i
1948),
f) fundusz inwestycyjny, towarzystwo funduszy inwestycyjnych, alternatywną spółkę
inwestycyjną i zarządzającego ASI, o których mowa w ustawie z dnia 27 maja
2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami
inwestycyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1896 i 1948),
g) dobrowolny fundusz emerytalny i powszechne towarzystwo emerytalne,
prowadzące ten fundusz, o których mowa w ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o
organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 291,
615 i 1948),
h) Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. oraz spółkę, której przekazał
wykonywanie czynności na podstawie art. 48 ust. 7 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o
obrocie instrumentami finansowymi – w zakresie, w jakim prowadzi rachunki
papierów wartościowych lub rachunki zbiorcze,
i) Narodowy Bank Polski – w zakresie w jakim prowadzi rachunki bankowe dla osób
prawnych,
j) podmiot oferujący produkty i usługi w zakresie przechowywania danych
uwierzytelniających niezbędnych do uzyskania dostępu do walut wirtualnych,
prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
będą informowały organy państwa o otwarciu, zmianach przekazanych informacji i zamknięciu rachunków.
Czym są rachunki? Tu kolejny cytat z przepisów projektu ustawy:
a) rachunek płatniczy, o którym mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o
usługach płatniczych,
b) rachunek bankowy i rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej,
niebędące rachunkami płatniczymi,
c) rachunek papierów wartościowych i rachunek zbiorczy oraz służący do ich obsługi
rachunek pieniężny w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi,
d) zbiór danych dotyczących transakcji realizowanych na rzecz danego uczestnika
funduszu i zapisanych w rejestrze uczestników funduszu lub ewidencji uczestników
funduszu inwestycyjnego,
e) IKE i IKZE,
f) umowę ubezpieczenia umożliwiającą osiąganie zysków pochodzących z kapitału
złożonego w formie składek ubezpieczeniowych (umowa ubezpieczenia z
elementami inwestycyjnymi), w szczególności umowę ubezpieczenia na życie
powiązaną z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, o którym mowa w art. 3
pkt 50 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i
reasekuracyjnej,
g) umowę o udostępnieniu skrytki sejfowej, o której mowa w art. 5 ust. 2 pkt 6 ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe,
h) produkt lub usługę umożliwiającą przechowywanie danych uwierzytelniających
niezbędnych do uzyskania dostępu do walut wirtualnych.
Jakie dane będą przekazywane?
1) numer rachunku unikalny w ramach instytucji zobowiązanej;
2) dane identyfikacyjne wszystkich posiadaczy rachunku;
3) dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego posiadacza rachunku – w przypadku
informacji o rachunkach przekazywanych przez instytucje zobowiązane, będące
instytucjami obowiązanymi zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o
przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
4) dane identyfikacyjne pełnomocników do rachunku;
5) datę otwarcia rachunku;
6) datę zamknięcia rachunku;
7) kod waluty, w której księgowane są transakcje na rachunku;
8) okres, na jaki rachunek został otwarty;
9) rodzaj rachunku;
10) NIP instytucji zobowiązanej prowadzącej rachunek.
2. Dane identyfikacyjne, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 4, obejmują:
1) w przypadku osób fizycznych:
a) imię i nazwisko,
b) obywatelstwo,
c) numer PESEL albo datę urodzenia w przypadku osób nieposiadających numeru
PESEL,
d) adres zamieszkania, w tym kraj, miejscowość, kod pocztowy, ulicę, numer domu
lub lokalu,
e) cechy dokumentu tożsamości: rodzaj, numer i serię dokumentu,
f) numer telefonu do kontaktu w sprawach związanych z rachunkiem,
g) adres poczty elektronicznej wskazany do kontaktu w sprawach związanych z
rachunkiem,
h) informację o byciu osobą zajmującą eksponowane stanowisko polityczne, o której
mowa w art. 2 pkt 1f ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu
pieniędzy oraz finasowaniu terroryzmu – w przypadku informacji o rachunkach
przekazywanych przez instytucje zobowiązane, będące instytucjami obowiązanymi
zgodnie z przepisami tej ustawy;
2) w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości
prawnej:
a) nazwę,
b) numer identyfikacji podatkowej wraz ze wskazaniem kraju rejestracji, a w
przypadku podmiotów nieposiadających takiego numeru – numer z rejestru
handlowego wraz ze wskazaniem kraju rejestracji,
c) adres siedziby, w tym kraj, miejscowość, kod pocztowy, ulicę, numer domu lub
lokalu,
d) numer telefonu do kontaktu w sprawach związanych z rachunkiem,
e) adres poczty elektronicznej wskazany do kontaktu w sprawach związanych z
rachunkiem.
3. Dane identyfikacyjne, o których mowa w ust. 1 pkt 3, obejmują:
1) imię i nazwisko;
2) obywatelstwo;
3) datę urodzenia;
4) kraj zamieszkania.
4. Pełnomocnik do rachunku, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, oznacza osobę fizyczną:
1) posiadającą pełnomocnictwo udzielone przez posiadacza rachunku, do dokonywania
takich samych transakcji jak posiadacz rachunku i składania dyspozycji ich realizacji
albo dokonywania określonych w pełnomocnictwie co do rodzaju transakcji i składania
dyspozycji ich realizacji, w tym także, do korzystania ze skrytki sejfowej;
2) wskazaną w umowie ubezpieczenia z elementami inwestycyjnymi jako ubezpieczony, o
którym mowa w art. 808 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z
2016 r. poz. 380, 585 i 1579).
Wskazałem, że informacje o rachunkach otrzymają organy państwowe – pojęcie to należy zdefiniować, co projekt ustawy czyni. W/w informacje udostępnia się:
1) sądom karnym,
2) jednostkom organizacyjnym prokuratury,
3) organom Policji,
4) Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
5) Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
6) Szefowi Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
7) Żandarmerii Wojskowej,
8) organom Straży Granicznej,
9) organom Krajowej Administracji Skarbowej,
10) Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej,
11) Przewodniczącemu Komisji Nadzoru Finansowego,
12) administracyjnemu organowi egzekucyjnemu oraz centralnemu biuru łącznikowemu, o
którym mowa w art. 9 ustawy z dnia 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy
dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (Dz. U. poz.
1289, z 2015 r. poz. 211 oraz z 2016 r. poz. 1948),
13) komornikom sądowym.
Wnioski jakie się nasuwają są następujące:
- zakres zbieranych informacji jest bardzo szeroki, ale nie obejmuje salda rachunku;
- uwzględnia się dane beneficjenta rzeczywistego spółki zagranicznej;
- uwzględnia się dane pełnomocnika do rachunku;
- definicja rachunku obejmuje portfel waluty wirtualnej.
Rachunek zagraniczny
Warto zwrócić uwagę, że raportowaniu nie będą podlegały rachunki zagraniczne z prostej przyczyny – jurysdykcja naszego państwa obejmuje tylko krajowe instytucje zobowiązane. Na co należy zwrócić uwagę i w tym miejscu podkreślić – państwa UE wprowadzają sukcesywnie własne centralne ewidencje. Docelowo – wszystkie bazy będą ze sobą zintegrowane. W takim wypadku polski komornik ustali fakt posiadania rachunku np. na Cyprze jednym prostym kliknięciem myszki w systemie teleinformatycznym.
Warto też pamiętać o CRS (common reporting standards) czyli standardach zgodnie z którymi instytucje finansowe (od 2018 uczestniczy połowa państw świata) informują władze kraju rezydencji beneficjenta o fakcie posiadania rachunku bankowego (prywatnego i korporacyjnego. Jeżeli CBR obejmie również dane pozyskane w ten sposób – okaże się, że mamy skuteczne narzędzie w rękach władzy pozwalające łatwo pozyskać informacje o posiadanym rachunku w większości krajów świata.
Na chwilę obecną projekt ustawy nie przewiduje takiej integracji. Innymi słowy sposobem na uniknięcie bycia zaraportowanym jest otwarcie rachunku poza granicami Polski, a docelowo – poza UE.
Proszę pamiętać o ograniczeniach w otwieraniu rachunków zagranicznych wynikających z prawa dewizowego oraz obowiązku poinformowaniu o rachunkach wykorzystywanych w działalności gospodarczej lokalnego urzędu skarbowego!
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }